Deel 1: Waar is je kleding van gemaakt?

Weinig mensen hebben tegenwoordig nog een idee waar hun kleding precies van gemaakt is, hoe het gemaakt is en door wie het gemaakt is. We besloten daarom op zoek te gaan naar antwoorden op deze vragen. In dit eerste deel vertellen we meer over veelgebruikte stoffen in de kledingindustrie, waar ze van gemaakt zijn en hoe duurzaam dat nou is.

Synthetisch of Natuurlijk

Allereerst is er een verschil tussen natuurlijke vezels en synthetische vezels.

Natuurlijke vezels worden gewonnen uit natuurlijke bestanddelen, denk bijvoorbeeld aan katoen of hennep.

Synthetische vezels zijn “gemaakte” vezels. Deze vezels worden verkregen door het vermengen van stoffen.

Wordt een natuurlijke stof behandeld met zware chemicaliën? Dan wordt dat ook wel een kunstvezel genoemd. Wordt een stof verkregen uit fossiele stoffen? Dan is er sprake van een synthetische vezel.

Natuurlijke Vezels

Natuurlijke vezels worden gewonnen uit natuurlijke bestanddelen.
Veel mensen denken dat kleding gemaakt van natuurlijke materialen automatisch duurzaam is, maar helaas betekenen natuurlijke stoffen niet meteen dat kleding ook milieuvriendelijk is.

1. Katoen
   Katoen wordt gewonnen uit de katoenplant. Katoen heeft veel water en warmte nodig en groeit in (sub-)tropische gebieden. De katoenplant is kwetsbaar voor ziektes en insecten en wordt daarom bespoten met pesticiden en insecticiden. Veelvuldig gebruik van deze stoffen heeft schadelijke effecten op insecten, boeren en de kwaliteit van de grond. Gelukkig wordt er tegenwoordig steeds meer gebruik gemaakt van biologisch katoen, dat natuurlijke bestrijdingsmiddelen en compost gebruikt in plaats van chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmest. Hoewel biologisch katoen de giftigheid tot 93% doet verminderen, is het wel minder productief en moet er daarom een grotere hoeveelheid verbouwd worden om eenzelfde shirt te maken. In sommige gevallen draagt dit bij aan ontbossing en gedwongen verhuizing.
   
   
2. Bamboe
   Bamboe is een grassoort die van nature groeit in Afrika, Azië, Afrika en Latijns-Amerika. Er zijn zo’n 1575 geïdentificeerde soorten bamboe, waarvan er zo’n 100 commercieel worden gebruikt. Bamboe groeit enorm snel en heeft maar weinig water nodig. Daarnaast heeft het een antibacteriële werking en daardoor zijn (chemische) bestrijdingsmiddelen niet nodig. Bamboevezels, direct uit de plant, zijn dan ook zeer milieuvriendelijk. Echter wordt veel vaker gebruik gemaakt van viscose op basis van bamboe (rayon). Dit betekent dat de bamboe chemisch behandeld wordt, op vaak zeer milieuonvriendelijke manieren. Het is bij de aankoop van producten van bamboe dus belangrijk om op te letten of je te maken hebt met bamboevezel, dat stugger aanvoelt, of met bamboeviscose/ bamboerayon. In het laatste geval is het goed erop te letten dat er bij het gebruik van de chemicaliën rekening wordt gehouden met het milieu, bijvoorbeeld door een chemicaliën zo lang mogelijk her te gebruiken en ze op een juiste manier af te voeren als gebruiken niet meer kan.
   
   
3. Linnen
   Linnen wordt gemaakt van de vlasplant. Het voordeel van vlas is dat het weinig bestrijdingsmiddelen en water nodig heeft in vergelijking met katoen. Veel linnen komt uit Noord-Frankrijk en heeft (als het eindproduct ook in Europa wordt gemaakt) dus niet zo’n lange weg afgelegd. Daarnaast kan de vlasplant in zijn geheel gebruik worden. Linnen is dus een vrij duurzame keuze. Een nadeel is wel dat de stof snel kreukt (wat er toe leidt dat je linnen kleding vaker moet strijken en op die manier na aankoop dus juist weer meer impact kan hebben vergeleken met katoen).
   
   
4. Hennep
   Hennep wordt gewonnen uit dezelfde plant als cannabis, waar ons Amsterdam zo bekend om staat. Het louche beeld van coffeeshops vol toeristen, die na hun eerste wietconsumptie leuk een fiets huren om daarmee keihard tegen je aan te fietsen, omdat ze toch nog niet echt gewend zijn aan de tweewieler en de werking van wiet, doet niet vermoeden dat de plant ook tot mooie duurzame dingen kan leiden. Toch is dat wel het geval. Ten eerste heeft het vergeleken met katoen weinig water, pesticiden en kunstmest nodig, waardoor de grond niet zo snel uitgeput raakt. Ten tweede heeft de plant diepe wortels, waarmee het kan worden ingezet tegen erosie en het schoonmaken van de aarde. Zo schijnt het dat in Tsjernobyl hennepplanten worden ingezet, die de nucleaire vervuiling van de grond opruimen. De meeste hennep komt tegenwoordig uit China en wordt vaak ook daar verwerkt. Hennep is een duurzaam alternatief voor katoen, maar vaak ook wel duurder.
   
   
5. Wol
   Wol valt onder te verdelen in verschillende categorieën. Er zijn namelijk verschillende dieren die wol leveren en verschillende manieren waarop de wol verkregen wordt. Bij wol is het belangrijk dat je bij je aankoop let op waar de wol vandaan komt, omdat wol vaak gepaard gaat met dierenleed. Een manier om hiermee om te gaan is door alleen biologisch wol te kopen. Hierbij weet je zeker dat de dieren ruimte hebben gekregen om te grazen en niet (uit voorzorg) chemicaliën en antibiotica toegediend hebben gekregen.
   
   • Schapenwol
     Er zijn veel verschillende schapenrassen, maar de Merino is de bekendste. Het Merinoschaap wordt geprezen om zijn dikke vacht en kan tot wel 5 kg wol per jaar leveren, terwijl 1,5 kg per jaar het gemiddelde is onder overige schapenrassen. Het Merinoschaap komt oorspronkelijk uit Australië en de wol legt vaak een lange weg af voordat wij het tegenkomen in producten. Daarnaast moet wol vaak intensief bewerkt worden om het dunne vetlaagje dat de schapenvacht waterproof maakt (lanolin) te verwijderen. Dit wordt vaak gedaan met chemische middelen en veel heet water, vrij milieubelastend dus. Hoewel er ook milieuvriendelijkere manieren zijn om dit laagje te verwijderen, wordt dit veel minder vaak gebruikt.
   • Geitenwol
     Zelf waren we best verrast te horen dat de luxe stof kasjmier wordt gemaakt van geitenwol, maar er zijn natuurlijk ook geitenrassen met lange haren. Uit een rapport van Business for Social Responsibility en Kering gepubliceerd in November 2015 blijkt dat Mongolië, waar veel kasjmiergeiten gehouden worden, nu al last heeft van de gevolgen van klimaatverandering. Door droogte stierven in 2010 zo’n 9 miljoen dieren, het grootste deel kasjmiergeiten. Omdat veel mensen van de geiten afhankelijk zijn voor hun inkomsten, probeerden zij aan de grote vraag te blijven voldoen door grotere kuddes te houden. Het gevolg hiervan was echter overbegrazing van de weides, waardoor de schaarse middelen nog schaarser werden. Het is bij het kopen van kasjmier dus belangrijk te letten op waar en hoe de geiten gehouden zijn. Aan de ene kant wil je Mongoolse geiten vermijden, maar aan de andere kant wil je ook niet dat de bevolking nog minder financiële middelen heeft. Gelukkig zijn er genoeg lokale initiatieven die zich inzetten voor verantwoord kasjmier.
     
   • Alpacawol
     Alpaca’s leven vooral in Zuid-Amerika. Alpacawol is zachter dan kasjmier en warmer en minder zwaar dan wol. Alpacawol wordt gezien als de meest verantwoorde wolsoort. Ten eerste omdat alpaca’s minder belastend zijn voor hun leefgebied vergeleken met andere grazers. Dit is omdat ze voeten hebben in plaats van hoeven en daardoor de grond minder beschadigen. Daarnaast zorgt hun unieke gebit ervoor dat ze het gras niet trekken zoals schapen doen, maar het afsnijden. Ook eten ze minder vergeleken met andere grazers. Ten tweede hebben alpaca’s niet het lanolin laagje waardoor schapenwol zo heftig bewerkt moet worden. Het nadeel aan alpacawol is dat het vrij duur is, maar van alle kanten is te horen dat het de investering waard is!

Synthetische Vezels

Synthetische vezels worden gemaakt door chemische bewerking. Hierdoor ontstaan stoffen die vaak zachter, sterker of minder jeukend zijn. Hoewel synthetische vezels over het algemeen schadelijker zijn voor het milieu, zijn er tegenwoordig veel manieren waarmee ook synthetische stoffen een duurzaam alternatief kunnen zijn. Synthetische stoffen zijn dus niet per definitie slechter voor het milieu.

1. Viscose
   Viscose staat ook wel bekend als rayon of rayonviscose. Viscose wordt gemaakt van houtsnippers die vervolgens chemisch worden bewerkt tot de zachte viscose stof. Hoewel veel mensen geloven dat dit chemische proces ook terug te voelen is in het eindproduct, is dit meestal niet het geval. Dit is ook de reden dat producten van viscose soms milieuvriendelijk gecertificeerd worden, omdat vaak slechts wordt gekeken naar chemicaliën in het eindproduct. Zijn die niet aanwezig? Dan kan het zeker zo zijn dat het eindproduct gecertificeerd wordt, terwijl in het productieproces wel degelijk gebruik wordt gemaakt van milieubelastende chemische middelen.
   
   
2. Tencel
   Tencel is de gepatenteerde naam van Lyocell. Tencel wordt gemaakt van houtsnippers van onder andere eucalyptusbomen, die worden verwerkt tot een stof die qua zachtheid doet denken aan zijde. Het hout wordt gehaald uit duurzaam beheerde bossen en het grote voordeel is dat Tencel in het verwerkingsproces minder gebruik maakt van zware chemicaliën vergeleken met viscose. Van alle chemicaliën die worden gebruikt wordt 99% opnieuw gebruik, met als gevolg dat er geen schadelijk afval wordt teruggestort in de natuur. Een ander voordeel van Tencel is dat het warmte vasthoudt in de winter en koelte in de zomer. Tencel is onder duurzame ontwerpers een zeer geliefde stof.
3. Polyester
   Polyester wordt gemaakt van ruwe olie. Hoewel we zelf dan meteen de neiging hebben om keihard “MIJDEN” te roepen, schijnt dat polyester niet het allerslechtste scoort op duurzaamheid. In het productieproces wordt namelijk minder gebruik gemaakt van chemische middelen en water in vergelijking met katoen en daarnaast is polyester goed te recyclen (zolang het niet gemengd wordt met andere materialen!). Wel is het zo dat polyester tijdens het wassen veel plasticvezels afgeeft, wat uiteindelijk in het zeewater terecht kan komen en dus verontreinigend werkt. Daarnaast heeft het winnen van olie natuurlijk een enorme impact.
   
   
4. Lycra
   Lycra is hetzelfde als Spandex en wordt net als polyester gemaakt van ruwe olie. Het productieproces is milieubelastend, omdat er gebruik wordt gemaakt van giftige chemicaliën en veel energie wordt verbruikt. Daarnaast gaat lycra minder lang mee (denk aan de levensduur van een gemiddelde Hema panty). Hoewel er tegenwoordig initiatieven zijn die lycra maken uit suiker in plaats van olie, kom je dit nog niet veel tegen in kleding.
   
   
5. Polyamide
   Polyamide, ofwel Nylon, wordt gemaakt van benzeen, dat afkomstig is uit de olie- en gasindustrie. Het vervelende aan nylon is dat het niet biologisch afbreekbaar is en een milieubelastend productieproces heeft, doordat er veel water, energie en chemische middelen nodig zijn. Een voordeel is dat het wel te recyclen is, zolang het materiaal niet gemixt wordt met andere materialen.

Er valt over elke stof nog zoveel meer te zeggen. Verder lezen kan op onze duurzane materialenpagina, waar we per materiaal informatie geven over de duurzaamheid van materialen in kleding!