Deel 2: Waar komt je kleding vandaan?

De wereldwijde kledingindustrie is in 2024 goed voor 1,8 biljoen dollar omzet. Voor de duidelijkheid: dat is 1.800.000.000.000 dollar. Veel geld dus!

Eigenaren van (luxe) modehuizen zijn dan ook goed vertegenwoordigd op lijstjes van mensen met het meeste geld. 

Zo stond de oprichter van Inditex, het moederbedrijf achter merken als Zara, Massimo Dutti en Bershka, jarenlang in de top 5 miljardairs, en staat Bernard Arnault, de man achter het luxemodehuis LVMH met merken als Dior, Céline en Louis Vuitton, op dit moment op de derde plek van mensen met het meeste geld ter wereld.

Het enorme vermogen wat deze mensen verdienen, staat in schril contrast met hoe er wordt omgegaan met de mensen die de kleding maken.

Volgens onderzoek van Oxfam Novib doet een CEO van de grote kledingmerken er 4 dagen over om te verdienen wat een kledingmaker in Bangladesh in diens hele leven verdient!

In deze blog zoomen we in op waar je kleding gemaakt wordt.

De Productieketen

Voordat een kledingstuk bij ons belandt, legt het meestal de volgende weg af:

1. Grondstof
2. Textielfabriek
3. Kledingfabriek of ateliers
4. Importeurs
5. Winkels en/of distributiecentra voor webshops

Grondstoffen

Er zijn verschillende materialen waar kleding van wordt gemaakt. Van natuurlijk katoen tot polyester op basis van plastic en fossiele brandstoffen. 

Zoveel verschillende grondstoffen voor kleding als er zijn, op zoveel verschillende plekken worden ze gemaakt.

Textielfabriek

In de textielfabrieken worden grondstoffen verwerkt tot textiel. Dit gebeurt op uiteenlopende manieren. Denk bijvoorbeeld aan het verschil tussen het weven van wol of katoengaren tot het verwerken van plastic tot polyester. Hoewel dit een stap is waar veel chemicaliën worden gebruikt en veel menselijk werk komt kijken, is dit deel van een productieproces vaak onduidelijk voor merken.

Zeker kleine merken kopen vaak in bij een doorverkoper, waardoor ze op basis van keurmerken kunnen inschatten of het materiaal op een eerlijke en milieuvriendelijke manier gemaakt is.

Kledingfabrieken en Ateliers

In kledingfabrieken wordt van de stoffen kleding gemaakt. Vaak is dit de plek waarnaar verwezen wordt in het labeltje van je kleding met “Made in”. 

Het verschil tussen kledingfabrieken is enorm; zo zijn er kleine naaiateliers met slechts 6 werknemers, megafabrieken met honderden werknemers of zelfs mensen die vanuit huis kleding of accessoires maken.

Subcontracten tussen Kledingfabrieken

Door de snelle omlooptijd in de mode-industrie wordt er op dit niveau veel met subcontracten gewerkt. Modemerken plaatsen een order bij een kledingfabriek, terwijl ze zelf ook kunnen berekenen dat voor die prijs en met het team in die fabriek die deadlines nooit op een ethische manier gehaald kunnen worden. Om de bestelling niet te verliezen, neemt de fabriekseigenaar daarom de bestelling aan en besteedt een deel daarvan weer uit aan een andere kledingfabriek. 

Op die manier is het lastig te achterhalen waar en door wie een kledingstuk nou precies is gemaakt en of dat onder eerlijke omstandigheden is gebeurd.

Productielanden

Tegenwoordig wordt de meeste kleding gemaakt in landen waar er sprake is van een laag minimumloon. Door de productiekosten op deze manier laag te houden, kunnen merken hun producten goedkoper verkopen of een hogere winstmarge nemen.

Productielanden in Azië

De meeste kleding wordt gemaakt in Azië. China staat bovenaan het lijstje en wordt gevolgd door Bangladesh en Vietnam. Ook in India, Indonesië en Thailand wordt er op grote schaal kleding geproduceerd.

Deze landen wisten slim in te spelen op de enorme groei in productieaantallen die de kledingindustrie de afgelopen decennia heeft doorgemaakt. Ze hadden niet alleen een relatief laag minimumloon, maar ook veel arbeidskrachten beschikbaar.

Het zijn wel allemaal hoog-risico landen qua productie; vaak wordt er niet altijd eerlijk uitbetaald, worden er lang en vaak gewerkt en is er zelfs sprake van gedwongen arbeid. Worden deze landen genoemd als productieland? Let dan extra goed op of het merk je erbij verteld of er een leefbaar loon wordt betaald en of er sprake is van keurmerken!

Kledingproductielanden in Europa

Ook in Europa wordt veel kleding geproduceerd. Natuurlijk in het modemekka van de wereld, Italië, maar ook veel Oost-Europese landen en in Turkije zijn populair. 

Mocht je denken dat productie binnen Europa betekent dat er altijd sprake is van een leefbaar loon en veilige werkomstandigheden, heb je het mis. Zelfs in landen als Italië vindt gedwongen arbeid plaats. Het blijft dus altijd relevant om te letten op hoeveel een merk je verteld over de werkomstandigheden.

Kledingproductie in de Verenigde Staten

De Verenigde Staten zijn een grote leverancier van katoen en textiel. Ook hier gebeurt dat helaas niet standaard onder eerlijke werkomstandigheden.

De Verenigde Staten hebben namelijk een enorm anglosaksische werkcultuur, waardoor arbeidsvoorwaarden die wij in Nederland normaal vinden vaak niet worden nageleefd.

Word je ziek en heb je je ziektedagen al ingezet? Pech voor je! Een vakbond? Luxe! Vast contract? Hoeft niet! En dan gaat het ook nog eens volop mis met de arbeidsomstandigheden in deze kledingfabrieken.

Kledingroductielanden in Afrika

Nu er steeds meer bekend wordt over de arbeidsomstandigheden in Aziatische landen, gaan veel modehuizen op zoek naar een even goedkoop alternatief, zonder de slechte naam. Veel modehuizen komen uit in Afrikaanse landen, die soms nog goedkoper produceren dan in Bangladesh.

Door snelle groei van de vraag en hoge werkloosheid onder jongeren worden daar niet alleen volwassenen aangenomen in de kledingfabrieken, maar ook kinderen die eigenlijk te jong zijn voor het werk wat ze doen. Landen als Zuid-Afrika, Ethiopië, Tunesië en Egypte zijn de afgelopen jaren belangrijke spelers geworden in de kledingindustrie.